‘In Emmen komt alles op positieve wijze bij elkaar’

Wethouder Jisse Otter van de gemeente Emmen windt er geen doekjes om. De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen speelt nog veel te weinig in de samenleving en eigenlijk geldt dat ook voor de politiek. Toch zijn het bestuur en de ambtenaren in zijn gemeente al enige tijd voortvarend aan de slag met de implementatie van de wet. ‘Als gemeente weten we dat de wet 1 januari 2022 (Red: 1 juli 2022) ingaat en dan weet ik liever wat er op ons afkomt. Mocht er alsnog gedoe komen dan wil ik dat we ook daar goed op zijn voorbereid.’

De inspanningen die tot nu toe in Emmen zijn geleverd, laten volgens Otter zien dat de komst van de Wkb een behoorlijke verandering gaat geven in de werkprocessen. ‘Tegen mijn collega’s in het land die dit onderwerp nog niet op de agenda hebben staan, zeg ik dat zij zich dus goed achter de oren moeten krabben als er in hun gemeente nog niets is gedaan.’

Binnen de muren van het gemeentehuis in Emmen wordt al enige tijd druk gewerkt aan de aankomende verandering op het gebied van vergunningen, toezicht en handhaving. ‘Ons ambtelijk apparaat had snel door dat de implementatie van deze wet behoorlijk wat impact zou hebben en heeft dat heel voortvarend aangepakt,’ vertelt Otter.

Kosten kwaliteitsborging
Otter is als wethouder betrokken bij toezicht en handhaving en daarnaast ook verantwoordelijk voor de financiën van de gemeente. Het gesprek gaat dus al snel over de kosten van kwaliteitsborging. ‘De vraag is of we er in toekomst met de leges nog uitkomen, want er blijven situaties bestaan waar leges blijven gelden. En ook voor aannemers geldt dat zij kwaliteitsborging nu nog als een extra kostenpost zien. Tegelijkertijd wijs ik hen er altijd op dat de faalkosten nu gemiddeld zo’n 15 % zijn. Dankzij kwaliteitsborging zou ik verwachten dat dat een stuk lager komt te liggen. Ik kijk dus erg uit naar de resultaten van de proefprojecten die wij in de gemeente hebben lopen. Op basis daarvan kunnen we weer nieuwe stappen nemen.’


Lees het volledige interview met Jesse Otter over de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen op de website van de VNG. Lees ook het interview met Tonko Aeilkema over het Ambassadeursnetwerk Emmen. Meer informatie over Ambassadeursnetwerken vindt u via deze link.

Proefprojecten Wkb: “Daar heeft u straks allemaal profijt van!”

In een videoboodschap roepen Maxime Verhagen (Bouwend Nederland), Doekle Terpstra (Techniek Nederland) en Jan van Zaanen (VNG) op om nu te beginnen met proefprojecten kwaliteitsborging. Proefprojecten zijn volgens Verhagen noodzakelijk om voldoende ervaring op te doen met de Wkb. En dat moet samen met opdrachtgevers, aannemers, architecten, kwaliteitsborgers en gemeenten. Zoals Van Zanen zijn oproep ook besluit: “Zoek elkaar op, wissel ervaringen en kennis uit. Daar heeft u straks allemaal profijt van”.

‘Koper beter beschermd, aannemerij volwassen’

De gemeente Ermelo heeft een traditie in verbinding zoeken met lokale bouwers. Die traditie vertaalt zich onder andere naar een vroegtijdige deelname aan proefprojecten voor de Wet kwaliteitsborging bouwen (Wkb). Na twee proefprojecten is wethouder Wouter Vogelsang overtuigd: ‘De koper is beter beschermd en de aannemerij is gedwongen om volwassen te worden. De kwaliteitsborgers zitten veel dichter op de huid van de aannemers doordat de borgers voortdurend tussentijds toetsen. Daardoor gaat de kwaliteit van bouwprojecten aantoonbaar omhoog.’

Tegenover het gemeentehuis staat een complex met winkels en appartementen. Elders in Ermelo zijn 21 koopwoningen in aanbouw. Beide projecten zijn of worden gebouwd onder de systematiek van de Wkb. Vogelsang: ‘In 2018 zijn we er als het ware blind in gestapt. Eens in de twee tot drie jaar houden we een informatieavond voor bouwend Ermelo waarin we de bouwers bijpraten over ontwikkelingen in wet- en regelgeving. We zoeken daarin nadrukkelijk de verbinding. Mede daardoor is het voornemen ontstaan om een Wkb-proefproject te starten.’ Inmiddels kan Vogelsang het andere gemeenten volmondig aanraden om zich aan te melden met een proefproject: ‘Ik zou zeggen: ga ervoor. Door een proefproject te draaien leer je wat ieders rollen zijn en ook hoe je als gemeente je nieuwe rol kunt invullen. Mochten bestuurders nog vragen hebben of twijfelen over nut en noodzaak om ervaringen op te doen met proefprojecten, dan ben ik altijd bereid daar een toelichting op te geven.’

Bouw- en Woningtoezicht

Een van de leerpunten zo niet zorgpunten voor een gemeente is wat er verandert voor de medewerkers van Bouw- en Woningtoezicht: is er straks nog wel werk voor hen? Vogelsang: ‘Hun taken verschuiven maar ik kan je verzekeren dat er nog wel voor honderd jaar werk ligt, zeker met de komende landelijke Actieagenda Wonen. Onze gemeente alleen al heeft de opgave om 460 woningen te bouwen.’

In Ermelo wordt de medewerker van bouwtoezicht ondersteund door 4 BOA’s. Zij worden ingezet als toezichthouder bij kleine bouwvergunningen. Ook houden ze toezicht op de naleving van bestemmingsplanvoorschriften in onder andere het buitengebied als het gaat om de bestemming van leeg komende agrarische bedrijfsgebouwen. Bovendien is de verwachting dat bouwtoezicht straks een belangrijke rol krijgt in het toezicht op duurzaamheidsaspecten van bouwprojecten. Vogelsang: ‘Je kunt daar afspraken over maken met de kwaliteitsborger. Laat je dat toezicht aan hem over of doe je het zelf? Je kunt als gemeente in de verdediging schieten of je kunt gaan omdenken.’

Goedkeurende verklaring

Aan het slot van een Wkb-project moet er een goedkeurende verklaring liggen van de kwaliteitsborger dat aan alle eisen van het Bouwbesluit is voldaan. Maar wat als de borger op aspecten geen ‘vinkje’ kan zetten? Vogelsang: ‘Wij blijven te allen tijde bestuurlijk verantwoordelijk. We kiezen dan ook of we vervolgens handhaven of niet. Maar, als het goed is komen we niet snel voor zo’n beslissing te staan, omdat we steeds tijdens de bouw worden bijgepraat. Zo kunnen we snel tussendoor schakelen en zaken bijstellen.’

Korting op bouwleges

Ermelo geeft voor de proefprojecten veertig procent korting op de bouwleges. Na 1 januari 2022 (Red. 1 juli 2022) geldt dat niet meer, terwijl de kwaliteitsborgers wel moeten worden betaald. Vogelsang, tevens wethouder van financiën: ‘Zoals het nu is ingericht, gaan wij inkomsten verliezen. Hoe we die tekorten gaan opvangen, daarvoor kijken we naar de rijksoverheid. Dit maakt overigens mede deel uit van de evaluatie van artikel 2 van de Financiële-verhoudingswet.’

Uit dit artikel 2: ‘Indien beleidsvoornemens van het Rijk leiden tot een wijziging van de uitoefening van taken of activiteiten door provincies of gemeenten, wordt in een afzonderlijk onderdeel van de bijbehorende toelichting met redenen omkleed en met kwantitatieve gegevens gestaafd, welke de financiële gevolgen van deze wijziging voor de provincies of gemeenten zijn. In de toelichting wordt tevens aangegeven via welke bekostigingswijze de financiële gevolgen voor de provincies of gemeenten kunnen worden opgevangen.’

Tegelijkertijd stelt de wethouder vast dat kopers dankzij de Wkb meer waar voor hun geld zullen krijgen, lees: een betere kwaliteit. ‘Daar mag best iets tegenover staan, dus met gevolgen voor de prijs. De wet dwingt bouwers immers om gemaakte afspraken na te komen, dankzij de kwaliteitsborging tijdens de bouw.’

De diepte in met de Wkb-lunchsessies

Keimpe StroopWat houdt de Wet Kwaliteitsborging (Wkb) nu precies in? Wat is en doet een kwaliteitsborger? Wat verandert er voor ons als bedrijf of gemeente? Een greep uit de vragen die op dit moment, driekwart jaar voor het in werking treden van de Wkb (per 1 juli 2022 is het zover), leven.

Om de vragen te beantwoorden, zijn er vanaf 1 april de interactieve lunchsessies van de Wkb. Gewoon thuis, van achter uw scherm met een boterham in de hand, kunt u elke twee weken meeluisteren en vooral meepraten. In elke sessie neemt Titia Siertsema, implementatiemanager Wkb, u mee in de ontwikkelingen van de Wkb. Ook schuift een expert aan de lunchtafel aan. Deze expert gaat dieper in op een specifiek thema of onderwerp en kan uw vragen beantwoorden.

Bij de allereerste lunch op 1 april a.s. is Keimpe Stroop, kwaliteitsborger van het eerste uur, te gast. Onderwerpen die aan bod komen, zijn wat zijn werk als kwaliteitsborger inhoudt, zijn verwachtingen voor de aannemer en hij vertelt over zijn ervaringen met proefprojecten. En natuurlijk kan Keimpe met zijn ervaring u op weg helpen. Praat daarom mee en stel uw vraag tijdens de lunchsessies over de Wkb.

Aanmelden kan via deze pagina.

Gemeente Emmen: “Pak proefprojecten praktisch aan”

Al snel was in Emmen duidelijk dat de implementatie van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen veel voeten in de aarde zou hebben. Alie Haan, jurist bij de gemeente, had in september 2019 een inventarisatie van mogelijke gevolgen gemaakt. Hieruit bleek dat meerdere disciplines binnen de gemeentemuren met de Wkb te maken zouden krijgen. Op basis van deze analyse werd een projectteam opgezet om de implementatie te begeleiden. Nu ruim een jaar later vertellen projectleider Tonko Aeilkema en projectsecretaris Anet Hoorn samen met Alie Haan over het belang van de praktische aanpak bij de implementatie van de Wkb.

Projectteam

De gevolgen van de in werkingtreding van de Wkb zijn in Emmen behoorlijk groot te noemen. Ruim 60 % van alle bouwwerken vallen onder de zogeheten gevolgklasse 1. ‘Dat betekent dus veel voor bijvoorbeeld onze leges en de capaciteit bij vergunningen, toezicht en handhaving,’ vertelt Alie Haan. ‘Wij hebben een breed projectteam opgezet waarbij vanuit meerdere afdelingen medewerkers aanhaken. Daardoor kunnen we intern snel schakelen.’

Bij aanvang begon het projectteam met een situatieschets. ´We hebben beschreven hoe het er nu aan toe gaat en wat de Wkb na in werkingtreding voor de procedures zal betekenen,´ vertelt Tonko Aeilkema. Maar dat bleef toch vrij theoretisch, vonden ze in het Emmense. ‘Het werd ons al snel duidelijk dat we proefprojecten nodig hadden om de daadwerkelijke impact te kunnen inschatten.´

Proefprojecten

Inmiddels lopen in Emmen 7 proefprojecten en het einde is nog niet in zicht. Maar de proefprojecten kwamen niet vanzelf. Het projectteam heeft daar hard aan moeten trekken. Allereerst heeft het projectteam geld gekregen zodat de gemeente tijdens de proefprojecten de kwaliteitsborger betaalt. ‘Deze subsidie helpt natuurlijk om projecten van de grond te krijgen.’ vertelt Anet Hoorn, ‘Maar wat nog veel belangrijker was om aannemers, architecten en adviesbureaus zover te krijgen om mee te gaan werken aan proefprojecten.’

Een groep van ruim 25 bij de gemeente bekende aannemers, architecten en bouwkundig tekenbureaus  werd nog voor de zomer van 2020 uitgenodigd voor een informatieavond op 15 september, waarbij ook kwaliteitsborgers aanwezig zouden zijn. Omdat de uitnodiging vlak voor de bouwvak uitging, werd na de vakantie besloten om de aannemers ook persoonlijk te benaderen. Anet Hoorn belde alle aannemers die na de uitnodiging niets van zich hadden laten horen. ‘Een klein aantal was niet geïnteresseerd, maar het overgrote deel wel. Ook diegenen die nog niets van zich had laten horen op de uitnodiging. Uiteindelijk hebben de meeste bouwers tijd vrijgemaakt voor de bijeenkomst en hadden we op 15 september een groep van 40 belangstellenden’.

Lees de rest van het artikel op de website van de VNG

Hercuton realiseert 25e project onder externe kwaliteitsborging

Onderstaand nieuwsbericht is afkomstig van de website van Hercuton d.d. 8 maart 2021

In Hoofddorp realiseert Hercuton op dit moment het nieuwe logistiek centrum voor Nippon Express. Het is het 25e nieuwbouwproject dat het bouwbedrijf sinds 2016 onder externe kwaliteitsborging realiseert. Hiermee loopt het bedrijf vooruit op de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) die op 01-01-2022 van kracht wordt. Reden voor Hercuton om vooruitlopend op deze datum al aan deze wet te voldoen is het feit dat externe kwaliteitsborging zorgt voor een beter eindproduct met een hogere kwaliteit en minder opleverpunten.

Kosten

De Wkb gaat in eerste instantie gelden voor bouwwerken met gevolgklasse 1. Hercuton realiseert gebouwen in gevolgklasse 2. De verwachting is echter dat deze gevolgklasse binnen enkele jaren ook onder de Wkb zal vallen. Het bouwbedrijf heeft inmiddels voor nagenoeg € 300 miljoen euro aan projecten gerealiseerd onder kwaliteitsborging. De kosten voor externe kwaliteitsborging bedragen gemiddeld 0,45 % van de projectsom. Hier staat tegenover dat er bij de projecten onder externe kwaliteitsborging minder opleverpunten en garantiekosten zijn. Tevens schat Hercuton in dat dit nog omlaag kan in de toekomst door in haar ontwerpen nog meer vanuit ‘standaarden‘ te werken en het verder legoliseren van haar betonnen, houten en stalen bouwsystemen.

Standaard bedrijfsvoering

Maarten Bakker

Volgens Algemeen Directeur Maarten Bakker zijn de ervaringen met externe kwaliteitsborging dermate positief dat het voor projecten met een omvang groter dan € 5 miljoen al enige tijd standaard bedrijfsvoering is: “Je kunt de implementatie van de Wkb blijven uitstellen tot je voor een voldongen feit staat, maar wij hebben ervoor gekozen om de wet te omarmen. Externe kwaliteitsborging helpt ons om ons product te verbeteren en efficiënter te werken. Je krijgt als het ware direct feedback op je werk en de belangrijkste keuzes die je in het ontwerp en het realiseren van een project neemt. Deze pakken we direct op en nemen we ook mee bij volgende projecten. We zien daardoor ook dat collega’s van ons nazorg- en onderhoudsbedrijf ServicebouwPlus nog minder vaak naar een ‘Wkb-pand’ hoeven voor nazorg.”

Proefprojecten

In november bereikten de Vereniging Nederlandse Gemeenten en minister Ollongren (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) een akkoord over de Wkb. Hiermee werd een belangrijke stap gezet richting de beoogde inwerkingtreding van de wet.

Op dit moment liggen de laatste onderdelen van de Wkb bij de Eerste Kamer die aanvullende vragen heeft gesteld met betrekking tot de resultaten van proefprojecten. Met andere woorden, is er door partijen voldoende ervaring opgedaan met de implementatie van de Wkb? Hoewel niet alle projecten van Hercuton volgens de procedure voor proefprojecten zijn uitgevoerd, laat hun ervaring zien dat met kwaliteitsborging een hogere kwaliteit kan worden bereikt tegen uiteindelijk lagere kosten.

Stand van zaken Ambassadeursnetwerken #kwaliteitsborging

In november is gestart met Ambassadeursnetwerken kwaliteitsborging. Inmiddels zijn 11 netwerken aan de slag waarbij in totaal 92 gemeenten zijn aangehaakt. Een overzicht van netwerken en projecten is te zien in het voortgangsoverzicht maart 2021.

Meedoen met een netwerk? Meer informatie is hier te vinden.

Overzicht Ambassadeursnetwerken Wkb maart 2021

Nieuwste versie ontwerpbesluit kwaliteitsborging openbaar

Op 28 januari jl. heeft de Eerste Kamer de minister van BZK gevraagd om toezending van de nieuwste versie van het ontwerpbesluit kwaliteitsborging en een stand van zaken met betrekking tot de proefprojecten. Op 22 februari 2021 heeft de minister van BZK de gevraagde informatie aan de Eerste Kamer toegezonden zodat de laatste versie van het besluit en de toelichting daarop nu openbaar zijn.

Via deze link kunnen de brief, het besluit en bijlagen worden gedownload.

In de publiceerde versie is helaas een fout gesloten. Bij de definitie van gevolgklasse 1 (artikel 2.17) is bij onderdeel e het woord 'geen' weggevallen. De juiste tekst moet zijn dat bouwwerken tot gevolgklasse 1 behoren als "e. geen toepassing is gegeven aan NEN 6060 of NEN 6079 bij het bepalen van de gebruiksoppervlakte van een brandcompartiment;"